Over de toekomst van havo wiskunde B – Plezier in wiskunde B

Herkent u het volgende gevoel? U geeft les in wiskunde B aan havo 4 en havo 5 en stuit op talloze uitdagingen bij het overbrengen van dit prachtige vak aan uw leerlingen. Is er te veel lesstof? Is de stof te moeilijk? Gaat het te snel? Ook is het lastig om een goede aansluiting te vinden met de onderbouw en het VMBO. Een groot aantal leerlingen komt blijmoedig naar de les en luistert naar het praatje. Bij een onvoldoende balen ze, maar thuis iets extra’s doen is vaak een brug te ver. Pas in de tweede helft van havo 5 gaan de lichtjes aan. Ondanks jarenlange inspanning om dit vak met succes te onderwijzen, blijft het lastig hierin de juiste weg te vinden.

In deze blog kijken we specifiek naar de plezierbeleving bij wiskunde B van de leerlingen. Centraal staat hoe docenten hier over denken. Achtereenvolgens komen aanbod de resultaten van onze enquête, onze bevindingen van de workshop op de NvvW studiedag, en onze duiding op het aspect aansluiting.
In een andere blog staan een introductie, de resultaten van onze enquête en onze duiding op de aspecten aansluiting en waardering.

Resultaat vragenlijst

In een vragenlijst die verspreid is in de NVvW nieuwsbrief, de wiskundE-brief (nr. 916) zijn en de Facebook-groep Leraar Wiskunde, is docenten gevraagd in welke mate zij bij leerlingen plezier in wiskunde ervaren. Op een schaal van 1 tot 10 zien wij dat bijna 70% dit als voldoende of meer inschat, maar iets meer dan 30% van de docenten dit als onvoldoende waardeert.

Bij een tweede vraag werd (ook weer op een schaal van 1 tot 10) gevraagd in hoeverre docenten zich herkennen in een citaat van een tekst uit de wiskundE-brief: “Uit internationaal onderzoek is al eerder gebleken dat in Nederland leerlingen weinig plezier aan wiskunde beleven. En juist dat plezier is wat leerlingen die op de havo wiskunde B hebben gekozen goed kunnen gebruiken.”

We zien hier duidelijk dat docenten zich meer wèl dan niet in dit beeld herkennen.

Noot: Eigenlijk bevat het genoemde citaat twee beelden, namelijk “uit resultaat internationaal onderzoek is gebleken dat ….“ en de bewering dat leerlingen havo wiskunde B “dat plezier goed kunnen gebruiken”.

Bevindingen Workshop NVvW studiedag

In de workshop op de studiedag op de NVvW is verder op deze resultaten ingegaan. Op de vraag hoe we het plezier bij havo leerlingen bij wiskunde B kunnen vergroten werden meerdere aspecten genoemd. Wat vooral werd genoemd:

Zorg voor succeservaringen (bijvoorbeeld met testjes, quizjes en formatief handelen)
Maak leerlingen actiever (gebruik andere werkvormen, laat leerlingen op whiteboards werken, spelvormen)
Koppel theorie aan de praktijk (waar gebruik je wiskunde?)
Meer oefening met praktische vaardigheden

Maar wat voor moois je ook wilt doen, door de deelnemers aan de workshop werd regelmatig verzucht dat er tijdgebrek was. Voor motiverende en leuke dingen is meer tijd nodig en op dit moment is het overvolle lesprogramma in combinatie met een te klein aantal lesuren een belemmering.

Onze bevindingen en duiding

Bijzonder is dat wanneer je met docenten spreekt over havo wiskunde B bijna iedereen een zoektocht ervaart om dit vak goed over te brengen bij leerlingen en hierbij op een eigen manier activiteiten ontplooit. Met een tekort aan tijd wordt het programma als overvol ervaren. Curriculumontwikkelaars en scholen zouden geadviseerd moeten worden om hun verantwoordelijkheid te nemen en hierin verandering aan te brengen.
Ook mag een vraag gesteld worden over de invloed van de methode. Een methode speelt een belangrijke rol bij het vormgeven van de les. Wordt er “voor de zekerheid” niet te veel leerstof aangeboden? Is er een overkill aan lesmateriaal? Sluit de methode aan bij de eindtermen? Kunnen de in de workshop op de studiedag genoemde vier punten een plaats krijgen in de methode?
In de laatste jaren zien we een neergaande trend als het gaat om deelnamepercentages en resultaten bij havo wiskunde B. Als we echt willen dat we meer leerlingen enthousiast maken voor dit vak, dat er meer leerlingen met voldoening en plezier aan werken en een vervolgstudie in een bètarichting kiezen dan zal er iets moeten veranderen. Het gaat dan niet in de eerste plaats om de inhoud van het vak, het WAT, maar wel om de uitvoering in het onderwijs, het HOE. Het HOE is bepalend voor het plezier, voldoening en enthousiasme van leerlingen voor het vak wiskunde B en een vervolgstudie waarvoor dit vak nodig is. Daarbij mag op de havo een praktische benadering niet vergeten worden. Los daarvan zou het fijn zijn dat wiskunde B een “haalbaar” vak is en goede resultaten niet alleen zijn weggelegd voor die paar talentvolle havo leerlingen of leerlingen die zijn afgestroomd uit vwo.

Vervolg

We hebben onze bevindingen verwerkt in een reeks blogs. In deze eerste blog geven we een integraal overzicht van de resultaten van de enquête. In de volgende blogs gaan we in op de drie thema’s: aansluiting, waardering, en plezier.

Met deze opeenvolgende blogs willen we u op de hoogte brengen van onze inzichten. Wij hopen op reacties en een levendige discussie.

Theo Nijboer, Hugo Mulder, Henk Hietbrink