16 november 2021
- Rob van Oord

Wiskunde bij de les 2 – Origami

patroon vogelbasis

Ik vind dat origami, de kunst van het vouwen, een plaats moet hebben in de wiskundelessen. In veel vouwpatronen zit symmetrie. Het lezen van die symmetrie, dus weten welke lijn je moet vouwen, is volgens mij een zinvolle wiskundige activiteit. Natuurlijk is netjes vouwen een vereiste om tot een mooi resultaat te komen. Op internet zijn tal van filmpjes te vinden die voordoen hoe je moet vouwen. De Origami Sociëteit Nederland heeft online een  boekje met grondvormen. Vast geen toeval dat de slotlezing van de studiedag, door Jacoliene van Wijk,  ook over origami en wiskunde ging.

Zo bracht ik dit ook in mijn gastles op de HvA naar voren.

Ik gaf de studenten het vouwpatroon van de vogelbasis. Als je het vouwpatroon goed en strak vouwt, dan valt het papier daarna meteen in de juiste stand. Daarna nog een paar zigzagvouwen om de vleugels en de kop te maken. En klaar. Die laatste vouwen snap je het best als iemand ze even voor doet. Je moet je vinger tussen twee flappen steken en dan een gemaakte vouw de andere kant op laten klappen.

Er zijn tal van afspraken over het opschrijven van vouwinstructies.

vliegende vogel

De basis wordt gevormd door  dalvouwen (gewoon dubbel vouwen, streepjes in de bovenste figuur) en bergvouwen (als het ware naar achteren vouwen, of blaadje omdraaien en dan vouwen, stippen in de bovenste figuur)). In mijn kast op school  had ik altijd een aantal Origamiboeken liggen. Leuk voor een laatste les voor de vakantie, of gewoon tussendoor eens wat anders doen. Ik vouwde altijd kerststerren, maar ook de vliegende vogel. Wie thuis is in de origami kan een kraanvogel vouwen. Iets moeilijker dan de vliegende vogel.

Enkele weken geleden was ik op vakantie in Spanje.

kunstwerk pajarita

In Zaragoza stond op het Plaza del  Pilar een kunstwerk van een origami vogel. In Zaragoza is de oudste origami vereniging van Europa gevestigd, de Grupo Zaragozano de Papiroflexia. Iets verderop is het oudste Origami museum van Europa. In het museum vertelde de suppoost dat dit de nationale vogel van Spanje is. Ieder kind leert deze vogel vouwen. Dat wil ik wel eens zien. Ik kan dus iedereen vragen hoe je deze vogel moet vouwen. Behalve de prachtige origami kunstwerken in het museum was er ook nog een speciale tentoonstelling met origami in een nabijgelegen gebouw. Met een boekje met origami voor gevorderden en een pakje speciaal papier stapten we opgewekt uit het museum.

De volgende ochtend in een café vlak bij ons hotel, kwam een groep studentes met begeleider binnen om net als wij daar te ontbijten. Vol goede moed stapte ik op de groep af en vroeg wie voor mij de pajarita (spreek uit: pagarieta) kon vouwen.

vouwpatroon pajarita

Helaas kon geen van de meisjes en andere aanwezigen me dit voordoen. Tot bij het verlaten van het café een chica guapa aan ons tafeltje kwam zitten en een vouwblaadje vroeg. Zonder woorden, door alleen telkens te wijzen en in gebaren te vragen of ik het nog kon volgen vouwde ze voor mij de vogel. En nu zit hij in mijn geheugen.

Later vond ik op internet het eenvoudigste vouwpatroon. Zie foto.

Als je de juiste vouwen maakt (let op berg- en dal-vouwen) dan valt het patroon meteen in de goede vorm. Enkele dagen later liep ik achter de Primark in Valencia tegen een kunstwerk aan waarop ook een aantal van deze vogels zaten. [Thuis in Nederland las ik op internet dat er in 1929 door Ramon Acin in Huesca een kunstwerk gezet is met twee van die vogels.]

gevouwen pajarita

Helaas gingen we zonder boekje en origami blaadjes terug naar Nederland.

In Valencia was een autoruit van onze huurauto ingeslagen en waren onze koffers en rugzakken meegenomen. Daar sta je dan in je korte broek en T-shirt met verder niets. Alleen pasjes, telefoons en camera hadden we (gelukkig) nog. Die hadden we meegenomen bij het bezoek aan het Oceangrafic, het grootste aquarium van Europa. Verder was het een heel gedoe. Ik heb al naar het museum gemaild of ze nog zo’n boekje en een pakje origamipapier willen opsturen.

Ik ben benieuwd naar jouw ervaringen met origami in de les.

Volgende blog: Wiskunde bij de les – 3 – Doe eens een Pietenexamen
Vorige blog: Wiskunde bij de les – 1 – Zebra’s
Index: Alle Wiskunde bij de les